Tarihçe

Bireysel Emeklilik Sistemi, 4632 sayılı, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun; Başta Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu olmak üzere ilgili tüm kesimlerin görüş ve önerilerinin değerlendirildiği ortak bir metin ve sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak TBMM tarafından 28 Mart 2001 tarihinde kabul edilip, 7 Nisan 2001 tarih ve 4366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla devreye girmiştir. Kanun, yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sisteme Kimler ve Nasıl Katılabilir?

Sisteme medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip olan yani belirli sebeplerle erken yaşta evlenmiş 15 yaşındaki kişiler de sisteme katılabilir. Sisteme katılım için herhangi bir işyerinde çalışma zorunluluğu yoktur. Sisteme katılacak kişiler, bireysel emeklilik şirketiyle bir emeklilik sözleşmesi imzalamak suretiyle sisteme girişlerini yaparlar. Sözleşme; katılımcıların sisteme girmesine, ayrılmasına, emekli olmasına, katkıların ödenmesine, bu katkıların bireysel emeklilik hesaplarında izlenmesine, fonlarda yatırıma yönlendirilmesine ve katılımcı veya lehdarlarına yapılacak olan ödemelere ilişkin esasları içerir. Katılımcıların ödedikleri katkı payları, bireysel emeklilik şirketi tarafından oluşturulan ve katılımcıların seçtiği Emeklilik Yatırım Fonlarında değerlendirilir. Katılımcılar katkı paylarının yatırıma yönlendirildiği bu fonları senede dört kez değiştirebilme hakkına sahiptirler. Bu hak sayesinde, zaman içerisinde piyasalarda veya kendi risk tercihlerinde oluşan değişikliklere göre bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimlerinin bulunduğu fonları kısmen de olsa yönetebilme imkânına sahip olurlar.

Sistemden Emekli Olarak Ayrılma

Katılımcılar, Bireysel Emeklilik Sisteminde sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren en az 10 yıl (120 adet) prim ödedikten sonra emekli olmaya hak kazanırlar. Emekliliğe hak kazanan katılımcılar, kendilerine sağlanan vergi avantajlarından faydalanmak suretiyle hesaplarındaki birikimlerini toplu olarak alabilir veya kendilerine maaş bağlanmasını talep edebilirler.

Sakatlık veya Ölüm Halinde Ayrılmalar

Emeklilik sözleşmesi süresi içerisinde, katılımcının vefat etmesi halinde sözleşmede belirtilen lehdarına veya kanuni mirasçısına, sürekli iş göremezlik durumunun ortaya çıkması halinde ise katılımcıya, bireysel emeklilik hesabındaki birikimler ödenir.

Emekliliğe Hak Kazanmadan Ayrılmalarda

Katılımcının emekliliğe hak kazanmadan sistemden ayrılma talebinde bulunması halinde ise, bu süre 10 yıldan önce ise stopaj olarak %15, 10 yıldan sonra ancak 56 yaşından önce ise %10 kesinti uygulanır ve bireysel emeklilik hesabındaki birikimler emeklilik sözleşmesi hükümleri çerçevesinde kendisine ödenir.

Bireysel Emeklilik Sisteminde Vergi Avantajı

Katılımcı kendisi veya eşi adına ödediği katkı paylarını gelir vergisi matrahından düşebilir. İşverenler de çalışanlar adına ödedikleri katkı paylarını vergi matrahlarından düşebilirler. Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının;
Ücretli çalışanlar ücretinin %10'unu,

Yıllık beyanname verenler beyan ettikleri gelirin %10'unu, ve asgari ücretin yıllık bürüt tutarını aşmamak üzere gelir vergisi matrahından indirebilirler.

İşverenler yine yukarıdaki limitler çerçevesinde doğrudan gider yazmak sureti ile kurumlar vergisi matrahından indirilebilirler.

Yıllık beyannamede indirim konusu yapılacak prim veya katkı payının, beyannamenin ilgili olduğu yıl ile ilişkili olması ve bu yılın sonuna kadar ödenmesi, ücretlere ilişkin indirimde ise ücretin ilgili olduğu ay ile ilişkili olması ve bu aylık dönemin sonuna kadar ödenmiş olması gerekmektedir.

Emeklilikte Sağlanan Vergi Avantajı

Bireysel emeklilik sisteminden emekliliğe hak kazananlar (vefat, maluliyet veya tasfiye gibi nedenlerle ayrılanlar da dahil olmak üzere);
Ödemelerin %25’i vergiden muaf tutulup, geri kalan meblağa %5 stopaj kesintisi uygulanır. Toplam tutara uygulanan stopaj %3,75’tir.

Emekli Olmadan Ayrılmalarda Yapılan Vergi Kesintileri

10 yıl süre ile katkı payı ödemeden sistemden ayrılınıldığı taktirde;
Toplam birikiminiz üzerinden %15.
10 yıl süre ile katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılmalarda ise;
Toplam birikim üzerinden %10 stopaj ödenir.